Παλαμάς Κωστής -27 Φεβρουαρίου 1943
Ο Κωστής Παλαμάς,από τις μεγαλύτερες πνευματικές μορφές της λογοτεχνίας μας που πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου 1943 μέσα στη Γερμανική Κατοχή, έπαιξε ένα ιδιαίτερα ενεργό ρόλο και στην πολιτική ζωή της χώρας, με τις παρεμβάσεις μέσα από το ποιητικό του έργο, καθώς και μέσα από την αρθρογραφία του σε εφημερίδες και περιοδικά του καιρού του. «Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου», καθώς και τα «Σατιρικά Γυμνάσματα»,συλλογές γραμμένες σε δύσκολες για την Ελλάδα καιρούς, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην αφύπνιση συνειδήσεων.
Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου (1907)
Λόγος Ζ’ Το πανηγύρι της Κακάβας
(Αποσπάσματα)
– Γύφτε λαέ, άκουσέ µε· το πρωτόσταλτο είµαι
σηµάδι από την πλάση που θα 'ρθεί,
κι ύστερα κι από ποιούς καιρούς και χρόνια πόσα!
Ένας εγώ, και ζω για χίλιους.
Γύφτε λαέ, άκουσέ µε, δε σου µίλησε
προφήτης σου ποτέ σαν τη δική µου γλώσσα.
Ποιός είναι αυτός που πύργους χτίζει στον αέρα
µε τη φωνή του κράχτη και µοιράζει µας
βασιλικά τα κάστρα, κι άπρεπων ελπίδων
ίσκιους µπροστά στα µάτια µας σαλεύει;
Είµαστ' εµείς οι απάτριδοι κι οι αγιάτρευτοι·
γιούχα και πάντα γιούχα των πατρίδων!
Είµαστ' εµείς οι αθάνατοι απολίτιστοι·
κι οι Πολιτείες ληµέρια των ακάθαρτων,
κι οι Πολιτείες ταµπούρια των κιοτήδων·
στη στρούγγα λυσσοµάνηµα και φαγωµός
λύκων, σκυλιών, προβάτων και τσοπάνηδων.
Γιούχα και πάλε γιούχα των πατρίδων!
……………………………………………………………….
Εμείς δε γονατίσαμε σκυφτοί
τα πόδια να φιλήσουμε του δυνατού,
σαν τα σκουλήκια που πατεί μας·
μα για ν' αντισταθεί με το σπαθί,
βρέθηκε σαν πολύ στοχαστική,
και σαν πολύ ονειρόπλεχτη η ψυχή μας.
Μας ταπεινώσαν όλες οι ταπείνωσες·
με την απόφαση την ήσυχη του ανέλπιδου
ρουφήσαμε όλους τους καημούς κι όλους τους τρόμους,
στη χώρα που όλες οι ζωές σα φυτρωμένες,
φτερό την κάμαμε τη ρίζα μας, και φύγαμε
μακριά στα ολάνοιχτα προς τους μεγάλους δρόμους.